USER KEYBOARD OLUŞTURMA

Daha önce Default Edius kısayollarını paylaşmıştık. O yazıda da belirtiğim gibi açıkçası ben default ayarlarla çalışmayı tercih ediyorum. Benim gibi olanlar ve yeni başlayanlar için Edius'ta kendinize uygun kısayollar nasıl atanır, nasıl user oluşturulur anlatmaya çalışayım...

Öncelikle tabiki Edius'umuzu açıyoruz. Daha sonra üst panel'de Settings-User Settings diyoruz.

Açılan User Settings penceresinden User Interface yazısının yanındaki + ya tıklayıp menüyü genişletiyoruz.

User Interface sekmesinin altındaki Keyboard Shortcut yazısına tıklıyoruz.

Açılan ekranda en üstte Category sekmesinden programın hangi bölümüne ait kısayol değişikliği yapacaksanız seçebilirsiniz.

Diyelim ki Edit sekmesine ait kısayollarda değişiklik yapacağız. Cut işlemini yaptığımız tuşu değiştireceğimizi varsayalım.

Edit kısmından Cut işlemini bulup Assign butonuna tıklıyoruz.

Açılan klavye görünümlü penceremizde Cut işlemine hangi tuşu atayacaksak ona tıklıyoruz. Ben cut işlemi için X'i kullanıyorum.

İşleme hangi harfi atayacaksanız ona tıklayıp pencereyi kapatıyoruz.

Artık Cut işleminin karşısında bizim atadığımız tuş görünüyor.

İstediğimiz işlemlere istediğimiz tuşları kısayol olarak belirtikten sonra Apply diyoruz.

Son işlem olarak da OK deyip pencereyi kapatıyoruz.

Evet Edius için kendi kısayollarımızı oluşturduk. Fakat kısayolları henüz kapatmadık. İşlemi burada sonlandırıp Edius'u kapatırsak ayarlarımız kaydedilmeyecektir. Bu nedenle oluşturduğumuz kısayolları Export almalıyız. Ayarladığımız kısayolları export almak için:

Yukarıda anlattığım gibi tüm düzenlemeleri yapıp OK deyip pencereyi kapatmadan önce Export butonuna tıklıyoruz.

Açılan pencereden kısayollarımızı nereye kaydedeceğimizi seçip isim veriyoruz.

Kısayollarımıza isim verdikten sonra işlem tamam, OK deyip pencereyi kapatabilirsiniz.

Export almayı öğrendik. Freelance çalışanların kendi kısayollarını oluşturmak için fazla zamanları olmaması ve her zaman kendi bilgisayarlarında çalışma şanslarının olmaması nedeniyle kendi user keyboard shortcut'larını  1 kereye mahsus olmak üzere oluşturup, export alıp bunu o anda çalıştıkları bilgisayara import etmeleri daha kolay olacaktır. Daha önceden oluşturmuş olduğumuz kısayolları Edius'a import etmek için:

Üst panelde Settings-User Settings diyoruz.

Açılan pencerede yine User Interface'e tıklıyoruz.

Açılır menüden Keyboard shortcut'ı seçiyoruz.

Import butonuna tıklıyoruz.

Açılan pencereden eap dosyamızı bulup seçiyoruz.

Pencereyi Ok deyip kapatıyoruz. Böylece kullanıcı kısayollarımızı Edius'a import etmiş olduk.

Screenshot'ları alırken görüntü kalitesine dikkat etmemişim. Görsellerin kaliteleri çok düşük olduğu ve okunmadığı için daha detaylı anlatmaya çalıştım. Herhangi bir sorunla karşılaştığınızda yorum kısmına yazarsanız yardımcı olmaya çalışırım...

EDIUS 10 YAŞINDA!

İlk defa Almanya Cebit fuarında tanıtılıp o günden bugüne uzun yollar katetmiş olan Edius yazılımı, bugün 10 yaşında. Bu da 10 yıl önce ilk olarak yayınlanan tanıtım videosu...

Edius'ta Kısa Film Kurgusu 3.Bölüm

3. VİDEO EFEKTLER

Edius’ta çok sayıda efekt bulunmaktadır. Bu efektlerin büyük bölümü realtime denilen render bekletmeden yapılabilmektedir. Efekt paletinden efektler seçilir, videonun üzerine sürüklenir ve bırakılır. Bu efektler geçiş efektleri veya video efektleri olabilir. Information paletinden efektlerin ayarlamaları yapılabilir. Information penceresinde efekte ayarlamalar yapabilmek için timeline’da efekt uygulanacak video’nun doğru noktasına tıklamak gerekir. Eğer uygulanan efekt bir key efektiyse videonun altındaki gri kısmı seçmek gerekir. Diğer efektler için gri kısmın üst tarafındaki kısım seçilir.

System Presets içerisinde hazır efektler bulunmaktadır. Bunlar kullanılabilir ancak bazı efektleri ayarlarıyla yapmak için Video Filters’ı kullanmak gereklidir.

Görüntü siyah beyaz yapılmak isteniyorsa Video Filters içindeki Color Correction’dan monotone efekti uygulanır. Eğer tam siyah beyaz istenmiyorsa görüntünün rengi information paletindeki efektin ayarlarından değiştirilebilir örneğin bir miktar sarartılabilir. Veya Combine Filters içinden Old Movie efektiyle birden çok efektin bir araya getirildiği eski film efekti uygulanabilinir.

Filmlerde sıklıkla kullanılan bir efekt chromakey efektidir. Edius’ta bu işlem için özel bir ayara gerek yoktur. Sadece keylenecek şekilde çekilmiş görüntüye efekt paletinden Chromakey efekti tutularak atılır. Edius Chromakey efektini Greenbox uygulamalarında anında alır. Oldukça yüksek kalitede bir sonuç alınmaktadır. Chromakey yapılacak uygulamalarda yeşile boyalı bir duvar veya bir yeşil perde kullanılır. İyi bir keyleme için çekimde iyi aydınlatma yapılmalıdır. Key efekti uygulanacak fondaki renk heryerinde aynı tonda olmalıdır. Ancak Edius’ta bu çekim çok başarılı olmasa bile oldukça iyi sonuç alınmaktadır. Ayrıca herhangi bir plug-in program kullanılmasına gerek yoktur. Herhangi bir render veya bekleme durumu söz konusu olmaz. Realtime, yani beklemesiz sonuç alınmaktadır. Eğer farklı bir renge key efekti uygulanacaksa information paleti açılır. Damla ikonu seçilir ve fondaki renge tıklanır. Yeni keylenecek renk bilgisi Edius tarafından alınmıştır. Chromakey efektine efekt paletinde Keyers bölümden ulaşılabilinir. Ayrıca düzenleme için timeline’daki video’nun alt kısmına tıklanması ve bundan sonra information paletinde efekti görmek mümkündür.

Diğer bir başarılı efekt uygulaması da tek renk değişikliği yani Chrominance’dır. Burada efekt uygulanacak timeline’daki video üzerine efekt paletinden Video filters içinden Chrominance efekti uygulanmalıdır. Edius’da efekt uygulamak için efekt paletindeki efekti Mouse ile tutup timeline’daki video üzerine bırakılması yeterlidir. Information paletinden efekte tıklayarak ayarları açılır, show key işaretlenir. Damla ile seçilecek rengin doğru noktasına tıklanır. Range ve Base ayarları ile oynanarak sadece o rengi kabul etmesi sağlanır. Sonuçları Recorder penceresinde görülebilir. Daha sonra show key kaldırılır. Effect kısmından, inside bölümüne girilir ve Color Balance seçilir. Setup a tıklanarak renk ayarlarına girilir. İstenen renk değişikliği yapılır. Enable Key Frame ile bu işleme key frame yani videonun farklı anlarında farklı uygulamalar ile rengin değişmesini süreç içinde sağlanabilir. Bu efekti örneğin sadece bazı renkleri daha da canlı hale getirmek için uygulayabilirsiniz. Bir renk seçildikten sonra outside seçilip outside monotone yapılırsa sadece seçilen renk görülen kalan her alan siyah beyazdır. Bu efekt Schindler’in Listesi filminde kırmızı palto giyen küçük kız çocuğunda uygulanmıştır. 

Bazen çekilen görüntülerin renk ayarları doğru olmayabilir. Bu durumda Video Fileters içinden Color Correction kısmından 3 Way Color Correction efekti videoya uygulanır. Burada ColorPicker kısmında White a gelip videodaki gerçekte kesinlikle beyaz olan bir noktaya tıklanır, grey bölümüne gelip gerçekte kesin gri olan bir noktaya tıklanır, black bölümüne gelip gerçekte kesin siyah olan bir noktaya tıklanır. Bu üç tıklamanın sonunda gerçek renk değerlerine ulaşılmış olunur.

Resimde bir picture in picture yapma yolu olan layouter ile yapılmış efekt görülmektedir. Layouter için efekt paletinden efekt alıp videonun üzerine koymaya gerek yoktur. Layouter efekti her video için information penceresinde hazır durmaktadır. Ayar yapmak yeterlidir. Edius’un yeni sürümünde Layouter içinde 3D picture in picture vermek de mümkündür. 

Adobe After Effects gibi efekt programları Targa sequence çıkış alabilmektedir. Bir çok efektin uygulanma mantığı bu yoldur. Alphalı veya normal Targa Sequence import ederken Klasör açılır ve Sequence clip işaretlenir. İlk tga kare seçilir ve Open’a basılır. Bütün resimler tek tek değil bir video parçası gibi alınmış olur. Artık Bin penceresinde bulunan bu video parça video kanalına atılıp oynatılabilir. Eğer alpha bilgisi varsa yani bazı belirlenen kısımlar hariç kalan kısımlar transparan ise, o kısımlar transparan olarak kalır. Ancak Targa sequence oynatmak sistemi yorar. Arka arkaya gelen onlarca resmi oynatmak oldukça zordur. Daha yüksek performans için Bin penceresindeki targa sequence’dan oluşturulan videoya sağ tıklandığında, convert’e gelip Canopus HQ Online Quality formatına çevirilir. Artık Targa sequence’lar çok rahat oynayacaktır.

Edius 6’da yeni gelen özelliklerden biri de Mask özelliğidir. Bu özellik sayesinde bir şeklin etrafı çerçevelenir. Bu belirlenen şekle göre efektler şeklin içine ve dışına yapılabilir. Şeklini belirlediğimiz obje hareket ediyorsa key frame ile bu şekil hareket ettirebilir ve şekilde gerekirse değiştirilebilir. Ancak bunlar otomatik olarak henüz Edius 6’da yapılamamaktadır. Kare kare elle düzenleme yapılmalıdır. Şekil için Shape, hareket için Transform işaretlenmelidir. 

Seçilen kısmın içine efekt yapmak için sağ tarafta Inside kısmındaki Efektlerin ayarını yapmak için inside kısmındaki efektte bir ayar yapılacak ise Filter işaretlenir, aynı kısımda sağdaki içinde ok olan kutuya tıklanarak efekt seçilir. Efekte ayar yapmak için hemen onun yanındaki renkli ikon tıklanır. Efekte ayar yapılır. Seçilen kısmın dışına efekt vermek için ise outside karesi işaretlenir.

Edius’un eski versiyonlarında da bir bölgeye bir efekt uygulamanın yolu region efekti içinden efekti seçip uygulamaktı. Ancak bu sadece kare ve yuvarlak efekt yapılmasına neden oluyordu. Yeni versiyonda region efekti de bir çeşit mask oldu.

Video efektleri içerisinde bir çok efekt vardır. Motion blur hareketli görüntülerde bu efekti yapmayı sağlar.

Çok daha farklı efektler de Edius içinde üretilebilir. Bu efekt için öncelikle bir adet chromakey için çekilmiş görüntü gereklidir. Bu görüntüye chromakey efekti uygulanır. Information bölümünden ayarlar yapılırken key display seçeneği işaretli bırakılır. Bu şekilde OK denir. Görüntünün keylenen kısımları siyah, kalan kısmı beyazdır. Görüntünün başına ve sonuna in – out verilir ve F11 ile bu şekilde export edilir. Export edilmiş video bin penceresinde ortaya çıkar. Sonucu ikinci resimde görülebilir. Bu video ile istediğiniz diğer bir video birlikte seçilir. Bu örnekte siyah fonda çekilmiş normal bir alev görüntüsü seçildi. İki video bin penceresinden sağ tıklanarak Alpha Matte olarak convert edilir. Burada Save As Type HQ Codec olacaktır. Açılan pencerede Convert format Luminance matte (invert) olmalıdır. Çıkış alındıktan sonra ortaya 3. resimdeki görüntü çıkar. Bu videoda siyah kısım alphalıdır artık. Bu videoyu timeline’a indirdikten sonra altına bir video koyulduğunda sonuç 4. resimdeki gibi olur.

Eğer Luminance matte (invert) yerine (invert) olan seçilmeseydi sonuç 5. resimdeki gibi olacaktı. Yani işlemin tersi olacaktı. Yani futbolcu görüntüsünün içi alev ile birleşecek, dışı alphalı olmuş olacaktı. Video hareket ettiğinde sonucun da ne kadar farklı gözüktüğünü görülecektir. Bu ayarlarda farklı denemeler de yapılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken, videoların aynı çözünürlükte olmasıdır. Örneklerde 1920 x 1080 yani Full HD videolar kullanılmıştır.

GPU efektleri ekran kartından performans desteği alan efektlerdir.

4. DİĞER BİLGİLER

Oynatması zor efektlerde Shift ve Q tuşlarına aynı anda basarak rendering and add to timeline özelliği ile efektli video tek bir video haline gelir ve üstteki video kuşağına yerleşir. Eğer üstte bir video kuşağı yoksa bu kuşak kendiliğinden oluşur.

Görüntüde parlaklık ve renk seviyelerini görmek için Vector Scope / Waveform kullanılır.

Kısa filmde filmin başında yazılan adı, yönetmen adı, oyuncu adı gibi bilgiler için, filmin sonundaki aşağıdan yukarı akan oyuncu ekip ve teşekkür listesini yazmak için T harfine basmak gereklidir. Quick Titler açılır ve istenen yazılar buradan yazılabilir. Eğer daha özel yazılar yazılmak isteniyorsa Titlemotion Pro, Vistitle, Heroglyhp gibi plug-in yazılımlar yüklenmelidir. Yazılar T kuşağında yer alır. 

Kurgu yapılırken bazı hatırlatmalar için V harfine basarak timeline’da işaretler konabilir ve bu işaretlere notlar alınabilinir.

Kısa filmde çok fazla yapılmadığı için bu metinde üzerinde durulmayacak bir diğer uygulama da Multicam’dir. Multicam aynı görüntü birden fazla kamera ile çekildiyse kurguda kolaylık sağlayan bir reji uygulamasıdır. Kısa yolu F8’dir.

Edius’un yeni versiyonlarında overlay üzerinden Zebra özelliği ile görüntüde aşırı parlak alanlar kolayca anlaşılabilir. Bu özellik bir çok kamerada da bulunmaktadır.

Proje kurgulanırken hard disklerde yer kalmayabilir veya projeyi başka bir Edius’a taşımak gerekebilir. Bu durumda Consolidate Project’i kullanmak gerekebilir. Save Project to Folder ile projeyi başka bir yere kaydetmek mümkündür.

Edius’da hızlı kurgu yapmak için kısa yolları bilmek gereklidir. Kısayollar ile ilgili yazı için buraya bakabilirsiniz...

Bu metin Ceyhun Karabağ tarafından yazılmıştır.

EDIUS KLAVYE KISAYOLLARI

Zamanla hepimiz kendi kısayollarımızı oluşturup onlarla çalışmaya başlasak da her zaman kendi bilgisayarımızda yada kendi kısayollarımızla çalışabileceğimiz bir ortam olmayabilir. Bu gibi durumlarda default kısayolları bilmek de çok önemli. Daha sonraki yazılarımızda kısayolları nasıl değiştirebileceğimizi ve kendi kısayollarımızı nasıl oluşturabileceğimizi de anlatacağız. 

Fakat önce default keyboard shortcut:

Q harfi: In noktasına gitmenizi sağlar.

W harfi: Out noktasına gitmenizi sağlar.

E harfi: Görüntünün Player penceresinden timeline!a atılmasını sağlar.

R harfi: Ripple Mod’u açar ve kapatır.

T harfi: Yazı penceresinin açılmasını sağlar.

Y harfi: Klipleri, sesi ve video linkler.

U harfi: Sadece sese in verir.

I harfi: In verir.

O harfi: Out verir.

P harfi: Sadece sese out verir.

A harfi: Timeline üzerinde önceki kesme noktasına gider.

S harfi: Timeline üzerinde sonraki kesme noktasına gider.

D harfi: In ve Out noktaları arasını keser.

F harfi: Match Frame yapar.

G harfi: Video ve sesi gruplar.

H harfi: Paletleri açar ve kapatır.

J harfi: Geri sarma işlemi yapar.

K harfi: Pause yapar.

L harfi: İleri sarar.

Z harfi: Tıkladığınız klipin başına sonuna in ve out verir.

X harfi: In ve out'u kaldırır.

C harfi: Kesme işlevi görür.

V harfi: Marker işaret koyar.

B harfi: Bin penceresi açar ve kapatır.

N harfi: Seçili clip’in solu keser ve kaldırır.

M harfi: Seçili clip’in sağını keser ve kaldırır.

F9: Capture eder.

F11: Dosya olarak Export eder.

F12: Kasete çıkış verir.

F8: Multicam

F6: Trim Mode

F5: Normal Mode

Shift ve Enter: Render isteyen alanı render yapmamak için buffer'a alır.

Home: Timeline’da başa götürür.

End: Timeline’da sona götürür.

Shift ve End: Timeline çizgisinden sonrasını seçer.

Shift ve Home: Timeline çizgisinden öncesini seçer.

Alt ve G: Ses ve videoların gruplarını ayırır.

CTRL ve T harfi: Video’dan tek kare Resim olarak çıkış verir. 

Aşağı ok ve Yukarı ok: kanallar arasında geçiş yapar.

Sağa ok ve Sola ok: Kare kare ileri geri götürür.

CTRL’a basılı tutarak ve Mouse’unuzun ortasındaki yuvarlakla ileri geri

oynarsanız timeline yakınlaşır veya uzaklaşır.

Sadece Mouse’unuzun ortasındaki yuvarlakla ileri geri oynarsanız timeline da

ileri geri gidersiniz.

Nokta ( . ) sola trim yapar.

Virgül ( , ) sağa trim yapar.

Tab tuşu Player ve Recorder pencereleri arasında geçiş yapar.

Space tuşu timeline da görüntüyü oynatır veya durdurur.

"Ben henüz acemiyim, bunları da öğrenmem zaman alır" diyorsanız da Edius klavyesi satın alabilirsiniz. Hem görüntü olarak çok estetik hem de zaten tuşlarda ne işlem yaptıkları belirtilmiş. Eğer kampanyalı fiyatıyla bir Edius klavyeye sahip olmak istiyorsanız buraya...

EDIUS 6.53 KULLANIMA SUNULDU!

Geçtiğimiz günlerde Edius 6.53 kullanııma sunuldu. Versiyondaki değişiklikler şöyle:

* Dosyaların isim ve yer bilgilerini girerek timeline'ı still image sequence olarak kaydetme özelliği,

* Timeline ve player penceresinde görüntüyü 1.5x ile hızlı okuma özelliği,

* Offline aktivasyon için kolay bir aktivasyon metodu.

Daha önceden yaşadığımız bazı sorun ve hatalar da düzeltildi.

* Bir kaynaktan kayıt edilen görüntüde timecode atlaması var ise kurgu devam ederken dosya büyüdükçe timecode sayacı hatalı gösteriyordu, o sorun bu sürümde giderildi.

* XML dosyaları import ederken yaşadığımız sorun giderildi.

Daha detaylı bilgi için buraya...

Edius'ta Kısa Film Kurgusu 2.Bölüm

2. SES DÜZENLEME

Edius’ta daha önce yazılan yazılarda ses bölümüne fazla eğilinilmediğinden ve Edius 6’da ses özellikle bir hayli değiştiğinden bu yazıda ses kısmının daha fazla üzerinde duruldu. 

Bin penceresinde seslerin üstüne sağ tıklanırsa özellikleri görülebilir.

Videolar ve sesler timeline’a indirildiğinde genellikle çok yapılan bir işlem olarak videolar ve sesler birbirinden koparılır. Bu işlem videonun veya sesin üstüne sağ tıklayarak Link/Group bölümünden Ungroup yapılır. Kısa yolu klavyeden Alt tuşuna ve G harfine basmaktır. Videolar ve sesler artık birbirinden ayrıdır ve bağımsız hareket eder. Bir kısa filmde bir çok zaman görüntünün kendi sesi kullanılmadığı için video ve ses birbirinden ayırılıp ses silinir. Genellikle 2 kanal çekilen seslerden biri kullanılmayacak olan kameraüstü mikrofon ve diğeri ise kullanılacak olan boom veya yaka mikrofonu olacağı için Ungroup işlemi ardından kameraüstü mikrofon sesleri silinir. 

Resimde konuşma olmayan alanlarda bile kamera üstü mikrofonun nasıl gürültü oluşturduğu görülmektedir. Mikrofon üst kanalda kamera üstü ise alt kanaldadır. Kameraüstü mikrofon sesleri ancak kullanılacak mikrofonda çekimden sonra kurgu aşamasında bir problem yaşandığı farkedildiği anda yedek ses olarak kullanılabilir. Bu sebeple kullanılmayacaksa bile kaydetmekte yarar vardır. Tek kanal sese mono, çift kanal sese stereo denmektedir. Kullanılan mikrofon sesi mono tek bir sestir. Genellikle birinci kanalda kayıt yapılır. Çekimde kameranın yanlışlıkla sesi mikslenmiş şekilde alması sorun çıkarabilir.

Ses dosyaları bin penceresine alındığında resimdeki gibi gözükür. Hemen altında sesin süresi timecode cinsinden belirtilmektedir. Ses dosyalarını karıştırmamak için bin penceresinde de sağ tıklayarak isim değiştirilebilir.

Bin penceresinden bir video veya sesi çift tıklayarak Player penceresine gönderildiğinde video oynatılırken ses seviyeleri gözükmektedir. İki kanal ses timecode’un hemen altındadır. Açık mavi renklidir. Ses yüksekse sık sık sarı renk seviyesine ulaşır. Sesde ciddi bir bozulma olacak kadar yüksekse ses seviyesi kırmızı renge gelir. Bu durumda ses seviyesini düşürmek gerekir. Eğer ses seviyesini düşürmekle de doğru bir sese ulaşılamıyorsa bazı ses efektleri sesi düzeltmek için kullanılabilir ancak yine istenilen kaliteye gelmiyorsa bu sesten vazgeçmek gerekebilir.

Player penceresinde görüntüye ayrı in ve out sese ayrı in ve out verilebilir. Görüntüye in vermek için I harfi kullanılırken out vermek için O harfi kullanılır. Sese in vermek için I harfinin hemen solundaki U harfi kullanırken sese out vermek için O harfinin hemen solundaki P harfi kullanılır. Bu şekilde timeline’a inen video ve ses farklı uzunluklarda olabilir ve farklı noktalarda başlayıp bitebilir. 

Player penceresinden görüntü veya sesi timeline’a indirirken E harfine tıklandığında sadece kanallarını timeline’a indirmektedir.

Edius’da timeline’a inen ses ve videoları daha ayrıntılı kurgulayabilemek için bazen daha geniş görmek gerekebilir. Bu durumda

timeline’ın sol üst kısmından resimde görülen kısımdan Frame yani kare olarak veya Second yani saniye olarak veya Minute yani dakika olarak timeline istenilen genişlikte ayarlama yapılabilir. Bu ayarlama V harfinin sağ yanındaki kısım ileri geri çekilerek veya A harfinin sağ yanındaki sağ sol ve aşağı oklardan ayarlama yapılabilir. Ancak en pratik olan ayarlamalardan biri timeline’a tıklandıktan sonra CTRL tuşuna basılı tutarak mouse’un scroll halkası ileri geri hareket ettirerek yapılır. Bu sayede ses kuşağında ses dosyalarının dalgalarını ayrıntılı şekilde görüp düzenleme yapmak mümkündür.

Edius’un 6. versiyonu itibariyle bir kuşakta ses dalgalarını stereo olarak da görmek ve kurgulamak mümkündür. Aşağıdaki resim bu şekildedir.

Ancak kısa film kurgularken her kuşakta sesin mono olarak belirlenmesi ve kurgulanması daha büyük kolaylık sağlar. Aşağıdaki resimde bu şekilde görülmektedir. Sesi simgeleyen A harfi 1 ve 2. Ses kanallarını altlı üstlü değil 2 ayrı kuşakta A1 ve A2 diye göstermektedir. 

Burada unutulmaması gereken şeylerden biri eğer sadece bir kuşaktaki sesler dinlenmek isteniyorsa diğer ses kuşakları susturulur. Bunun için küçük speaker ikonuna mouse ile bir kere tıklayınca ikon görünmez olur. Bir kuşaktaki sesler duyulmayınca ilk olarak bu ikon kontrol edilmelidir. Kısa yolu klavyede Shift ve S harfi tuşlarına aynı anda basmaktır. Ses kuşaklarında yeşil alan ses dosyasını koyu yeşil alan ise ses dalgalarını gösterir. Koyu yeşil alan ne kadar yoğunlaşırsa orada ses seviyesi o kadar yükselmiştir. Ses dalgaları eğer görülmek istenmiyorsa VOL yazan yerin solundaki boşluğa sağ tıklanır ve Display Waveform yerine Hide Waveform işaretlenir. Tekrar görülmesi isteniyorsa Display Waveform tekrar işaretlenir. Eğer ses dalgaları görülemiyorsa önce bu nokta kontrol edilmeldiri. Ses seviyesini ayarlamak için turuncu yatay çizgiyi aşağı yukarı çekerek ayarlama yapılmaktadır. Ses ayarlarının yapılabilmesi için VOL yazan noktaya bir kere tıklayıp açık hale getirmek gerekir. VOL yazısına bir kere daha tıklanırsa PAN yazısı çıkar ve sesin PAN ayarları yapılabilir. PAN çizgisi de mavi bir yatay çizgidir. Stereo olarak ayarlandığın tek kuşakta görülen seslerle birlikte mavi pan çizgisi tam ortadadır. Ancak mono olarak iki kanal ses geldiğinde kuşaklarda ses parçaları left veya right olarak %100 panlanmış haldedir. 

Ses parçasındaki seviyeyi yükseltmek için timeline’da ses parçasının üstünde sağ tıklanıp Normalize’ye tıklanabilir. Çıkan pencerede Audio level seviyesi desibel değerinden yükseltilebilir. Audio offset içinden ise sese delay özelliğinden yankı eklenebilir.

Ses seviyeleri bölgesel olarak yükseltilecekse veya alçaltılacaksa VOL açıkken ilk değişiklik yapılacak olan yerde turuncu çizgiye bir kez tıklanır ve çizgi aşağı ya da yukarı hareket ettirilir. Elbette yukarı doğru hareket sesin seviyesini artıracaktır. Ses seviyesini tekrar değiştirmek istenililirse mouse ile bir nokta daha işaretlenip yukarı aşağı tekrar değişikliğe gidilir. Tüm kuşak böyle düzenlenir. 

Eğer kuşaktaki bir ses clib’inin seviyesi komple yükseltilmek isteniyorsa klavyede SHIFT tuşuna basılıp mouse ile turuncu çizgiye tıklayıp yukarı çekerek ses yükseltmesi yapılabilir. Bu durumda Edius clib’in başındaki ve sonundaki nokta sesin yükseleceği alan için başlangıç ve son olarak kabul eder. Eğer ALT tuşuna basılarak ses seviyesi yükseltilir veya alçaltılırsa sesin başından hemen sonra ve sonundan hemen önce birer nokta kendiliğinden konur ve buralarda ses orjinal seviyesinden ayarlanan seviyeye yavaşça gelir. Eğer sizin belirlenen iki nokta arasında ALT tuşuna basarak mouse ile hareket ettirilirse sadece o bölgenin ses seviyesinde değişim yapılabilir.

Ancak eğer SHIFT tuşuna basılarak bu hareket yapılırsa ses seviyesi noktanın daha öncesinden başlayarak hareket eder ve ikinci noktadan sonra yavaşça normal haline gelir.

Bu resimlerde görülen soldaki küçük gri üçgen bu parçanın en başı olduğunu sağdaki küçük gri üçgen ise bu parçanın en sonu olduğunu belirtir. Bu şekilde iki parça yan yana konduğuna arasına geçiş efekti konarak geçiş yapmak mümkün değildir. Zira pay yoktur.

Parçaların başından mouse ile tutup sağa çekerek baştan sonundan tutup sola çekeren sonundan kısaltma yapılabilir. İki parça yan yana getirildiğinde pay varsa ikisinin arasına mouse ile tıklanıp sağa ve sola hareket ettirerek iki parça arasındaki kesme yeri net olarak belirlenir. Bu özellikler video için de aynen geçerlidir. İki parça arasında F6 tuşuna basarak trim moda geçilip iki parçanın da recoder penceresinde görülmesi sağlanır ve ve pencerede mouse u sağa sola çekerek ayarlama yapılabilir. Ancak bu daha ziyade görüntü için işlevseldir. Tekrar F6 ile normal moda a dönülebilir.

Edius 6’da gelen yeni özelliklerden biri senkron kilididir. Eğer senkron kilidi açıksa, ki yazılım standart açıldığında senkron kilidi açıktır, ses ve videolar birbirinden bağımsız hale getirilse de yani ungroup yapılsa da senkron kaymayacaktır. Sesi ve videosu birbirinden ayrılmış iki parçada birinci video bir sonrakinin üstüne sürüklense ikinci video kendini ileri doğru atarken sesini de altında taşır. Ancak senkron işareti tıklanarak görünmez yapılırsa ikinci video ilerler ancak ses yerinde kalır. Resimde mouse üstüne getirilince fonu maviye dönüşen senkron işareti görülüyor. Tüm kuşağın komple kilitlenmesi ise senkron ikonuna sağ tıklanarak Track Lock seçilmesiyle gerçekleşir. Artık seçili kuşakta herhangi bir değişiklik yapılamaz. Bütün kuşak kilitli olduğunu belirtmek için diagonal parelel çizgilerle çizilidir. Bir altındaki Track Unlock ile kilit açılır.

Senkron kaymasını engellemek için ilk yapılması gereken ayar program ara yüzü açıldığında R harfine basarak Ripple Mode’u kapatmaktır.  Ripple Mode kapatıldığında üzerinde turuncu bir diagonal çizgi çıkacaktır. Eğer bu mode kapatılmazsa timeline’a inen videolar seslerinden bağımsız hale getirildiğinde yani ungroup yapıldığı durumda eğer bir video silinirse bir sonraki video bir öncekinin yerine doğru gider ancak sesler olduğu yerde kalır ve sonuç olarak senkron kayar.

Ses seviyelerini görmek için önemli bir ekran da Audio Mixer ekranıdır. Bu ekran üzerinden timeline’daki seslerin seviyelerini rahatlıkla görebilmek mümkünken ses seviyeleri bu mikser üzerinden de ayarlanabilmektedir. Bunun için Off yazılı yeri Write’a getirip sese mikser üzerinden yukarı aşağı hareket ettirerek seviye belirlemesi yapılabilir. Sağ alttaki yeşil play ikonu başlatmak içindir. Başlayınca maviye dönüşür. Mavi ikona tıklayınca ise durur.

Ses mikserinde Pan ayarlarını yapabilemek için Off modunu Clip moduna getirmek gerekir. 

Eğer bir ses dosyası windows içinde silinmiş veya yerinden taşınmışsa timeline’da parça offline gözüküyor. Edius gerçek video veya audio’yu bulamadığı için oynatamaz. Bu durumda parçaları restore yapmak gerekmektedir.

Audio Filters

System Presets’in altındaki Audio Filters içerisinden hazır bazı ses filtrelerini uygulamak mümkündür. Bunlar 4 grup altında toplanmıştır. Delay, Graphic Equalizer, Parametic Equalizer’dir. 

Ancak Effects altındaki Audio Filters içinden efektler uygulamak ve ayarlar yapmak da mümkündür. 

Ses efektleri efekt paletinden Effects altında Audio Filters içinden bulunabilir. Burada 8 adet ses ayarlama filtresi görülür. 

Ses kalitesini ayarlamak için timeline’daki ses dosyasının üzerine Graphic Equalizer filtresi konur ve information paletinden ayarlar yapılır. Burada daha çok duyulması istenilen sesin kHz değeri biliniyorsa bu değer yüksek tutulur ve diğer değerler bir miktar düşürülür. Örneğin bir insan sesi diğer seslerden bir miktar ayırmak isteniyorsa ve bu sesin kHz değeri biliniyorsa diğer seviyeler daha fazla düşülür.

Delay seste yankı efekti sağlar. Filtrenin derecesi ayarlanabilir. High Pass Filter düşük Hz sesleri sesten çıkartmaya yarar. Burada da ayarlama yapılabilir. 

Low Pass filtresi ise tam tersi şekilde yüksek Hz sesleri temizleyeme yarar. 

Panpot Balance filtresi ise sesin panlarının ayarlanmasını sağlar.

Tone Control ise düşük Hz ve yüksek Hz ses seviyelerine kazanç sağlayarak sesin tonunu belirler.

Pitch Shifter filtresi ise sesi basit anlatımla kalınlaştırabilir ve inceltebilir.

Parametic Equalizer filtresinde ise ayrıntılı ses seviyesi ayarları yapılabilmektedir.

Audio Effects

Audio Effects bölümünde sese uygulanabilinecek çeşitli efektler bulunmaktadır.

Bu efektler İzotope plug-in’leridir. Plug-in’ler yazılımın kendi özellikleri olmayıp başka bir şirket tarafından üretilen ek yazılımlardır. İzotope efektleri Edius’un 6 sürümüyle ücretsiz olarak paketten çıkmaktadır. Bu efektlerden örneğin Audio Restore ile dip sesler rahatlıkla temizlenebilir, Analog Delay seste yankı oluşturur. 

Ses efektleri çok fazla abartılmadan kullanılmalıdır. Sesi belirli bir miktarda düzeltmek mümkündür ancak aşırıya kaçmak seste dijitalleşmelere sebep olacaktır ve düzeltme yaparken farklı ses problemlerine yol açılabilir, sesin doğallığı kaybolabilir.

Audio Cross Fades

Bu bölümdeki ses efektleri iki ses arasında geçiş efekti eklemeye yaramaktadır. Bu geçiş efektleri dikkatlice eklenmelidir. Standart olan geçiş efekti Linear out/in’dir. Bu geçiş efektinin standart olan efekt olduğu efektin üzerindeki büyük mavi D harfinden anlaşılmaktadır. Geçiş şekilleri yaklaşık olarak efektlerin üzerinde çizgilerle belirtilmiştir.

Edius’da yan yana iki video ve ses parçası varsa video’ya dissolve yani miks geçiş efekti konduğunda otomatik olarak sese bu efekti koyacaktır. Bun sorunu engellemek için videolara miks geçiş efekti koyarken ses kanalını kilitlemek kafi gelecektir.

Ses kurgusunda görüntü kurgusunu destekler bir yapı kurulmalıdır. Görüntü kurgusu gözde bir sıçrama etkisi yaratacaktır. Ancak ses kuşağında bir görüntünün sesi geçiş yapılacak ikinci görüntünün altında devam ederse bu geçiş yumuşayacaktır. Yeri geldiğinde iki ses arasında hafif miksler yapmak da söz konusu olacaktır. Ancak bu noktada çok dikkatli olmak gerekir. Miks payı içinde sesin temiz olması gerekir. Bir sahneden diğerine geçerken görüntüdeki karar ve açılmalaryani fade’ler ses için de yapılabilir. Başlayacak görüntünün sesi bazı durumlarda görüntüden çok daha önce başlatılabilinir. Ardı ardına gelen seslerde ton ve seviye farklılıkları olacaktır. Her ne kadar ton ve seviye ayarları yapılsa da aradaki farkı kapatmak için çekim sırasında ayrıca en az bir dakikalık ortam sesi kaydedilir. Ve bu ses o sahnenin ses kuşağına döşenir. Bu ses kaydedilmediyse gürültü yapılmamış alanlardan kaydedilen sesten parçalar alınıp yararlanılabilir. Ancak bu yapılırken dikkat edilmelidir. En küçük gürültüler bile sesin loop’landığını yani ardı ardına eklendiğini belli eder.

Kısa filmin yayınlanacağı yere göre Edius’un çıkışında sesleri stereo veya miksli çıkış alıp almamak gerektiğini bilmek gerekir. Genellikle iki kanal mikslenip çıkış alınır. Bu durumda çıkış almadan ses kanallarını mikslemek gerekmektedir. 

Edius’un çıkış kısmında sadece Ses çıkışları almak da mümkündür. 

Bu metin Ceyhun Karabağ tarafından yazılmıştır.